Cele i priorytety

Ponieważ program funkcjonuje na poziomie transnarodowym i promuje walory funkcjonalne regionu Morza Bałtyckiego, jego nadrzędnym celem jest:

Wspieranie zrównoważonego rozwoju Regionu Morza Bałtyckiego, jego konkurencyjności oraz spójności terytorialnej poprzez połączenie potencjałów ponad granicami.

Program podkreśla zamiar pełnienia roli „pośrednika” w procesie powiększania kapitału społeczno-ekonomicznego poszczególnych obszarów, stwarzając im możliwości współdziałania. Dzięki swojemu zakresowi tematycznemu, program z jednej strony przyczynia się do płynniejszego przepływu kompetencji, towarów, pasażerów i informacji oraz do rozpowszechnienia innowacji ponad granicami państwowymi i regionalnymi w regionie Morza Bałtyckiego, zaś z drugiej – tworzy grunt dla wspólnych działań na rzecz poprawy środowiska Bałtyku i wykorzystywania jego zasobów w zrównoważony sposób. W efekcie programu połączone możliwości poszczególnych obszarów będą stymulować szybszą integrację regionu Morza Bałtyckiego z gospodarką światową oraz jego wewnętrzną konwergencję, wzrost atrakcyjności inwestycji, większą wydajność produkcji w regionie oraz lepszą jakość środowiska.

Program opiera się na czterech priorytetach:

Priorytet 1: Rozwijanie innowacji w całym regionie Morza Bałtyckiego.
Priorytet 2: Zewnętrzna i wewnętrzna dostępność regionu Morza Bałtyckiego.
Priorytet 3: Zarządzanie Morzem Bałtyckim jako wspólnym zasobem.
Priorytet 4: Promowanie atrakcyjnych i konkurencyjnych miast i regionów.

Wszystkie wymienione wyżej priorytety zawierają się w definicji współpracy transnarodowej zawartej w Rozporządzeniu (WE) nr 1080/2006 (art. 6.2).

Priorytet 1 Rozwijanie innowacji w całym regionie Morza Bałtyckiego

Priorytet pierwszy koncentrować się będzie na ułatwieniu generowania i rozpowszechniania innowacji w regionie Morza Bałtyckiego jako pomocy w tworzeniu zintegrowanego otoczenia innowacji, odnosi się on konkretnie do innowacji w zakresie wiedzy przyrodniczej i technicznej oraz organizacyjnej (np. usług biznesowych, projektowania i innych umiejętności związanych z rynkiem).

Kierunki wsparcia w ramach priorytetu 1

1.1. Zapewnienie wsparcia dla źródeł innowacji

tworzenie transnarodowych struktur (centra, platformy, sieci) zapewniających usługi dla źródeł innowacji w ich międzynarodowej działalności,
tworzenie transnarodowych struktur dla wspierania generowania innowacji w kierunku wiodących technologii w Regionie (np. związanych ze środowiskiem) i dla wspierania MŚP
stymulowanie transnarodowych interakcji między przedsiębiorstwami, instytucjami badawczo-rozwojowymi i władzami publicznymi w celu komercjalizacji wynalazków i ekspansji terytorialnej klastrów, szczególnie w E-BSR,
tworzenie i stosowanie dobrych praktyk w zakresie wsparcia publicznego dla źródeł innowacji i ich związków z MŚP (czego przykładem jest zapewnianie i dzielenie odpowiedniej technicznej i społecznej infrastruktury lub poprawianie i wykorzystywanie kwalifikacji pracowników),
marketing możliwości i osiągnięć BSR w zakresie międzynarodowych działań źródeł innowacji, np. we wsparciu dla MŚP.

1.2 Ułatwianie transferu technologii i rozpowszechniania wiedzy w całym BSR

rozwój finansowych, organizacyjnych, prawnych i administracyjnych ram wsparcia na poziomie transnarodowym dla instytucji zajmujących się transferem technologii
tworzenie transnarodowych struktur i związków (obszary wsparcia, sieci centrów krajowych itd.) dla wsparcia innowacji, kwalifikacji i transferu technologii, poświęconych, w szczególności, lepszemu dostępowi obszarów wiejskich/peryferyjnych BSR do gospodarki opartej na wiedzy i lepszemu dostępowi MŚP do wiedzy i kompetencji dostępnych w BSR
integracja MŚP w istniejące transnarodowe klastry współpracy i promowanie specyficznych związanych z MŚP sieci współpracy w BSR
wspólne pilotażowe wdrażanie transnarodowo istotnych innowacji w firmach w BSR, zwłaszcza w MŚP i firmach rzemieślniczych (na przykład promocja i transfer wiedzy w zakresie wzorów zarządzania energią alternatywną i odnawialną oraz w zakresie technologii przyjaznej dla środowiska i wydajnej pod względem ekologicznym)
harmonizacja programów wsparcia z poziomu krajowego i regionalnego dla transferu technologii i rozpowszechniania wiedzy pomiędzy krajami BSR

1.3. Zwiększanie możliwości społecznych w generowaniu i absorpcji nowej wiedzy

wzmacnianie współpracy instytucji i struktur edukacyjnych w szkolnictwie wyższym i kształceniu ustawicznym w celu zapewnienia sprawniejszego rozpowszechniania wiedzy w całym BSR,
ułatwianie tworzenia sieci i wymiany dobrych praktyk w całym BSR w zakresie edukacji i innych elementów polityki publicznej, które kształtują środowisko innowacyjne,
przygotowywanie i realizacja strategii poprawiających komunikację pomiędzy rożnymi organizacjami wspierającymi (na przykład działającymi na rzecz MŚP), podmiotami zainteresowanymi, grupami społecznymi itd. z myślą o rozpowszechnianiu wiedzy w całym BSR,
rozwój dobrych praktyk i wspólne tworzenie rozwiązań pilotażowych w zakresie zainteresowania osób w rożnym wieku, rożnej płci i rożnych zawodów problematyką innowacji oraz promowanie ducha przedsiębiorczości i innowacyjności w BSR,
zapewnianie transnarodowo istotnych rozwiązań zwiększających absorpcję wiedzy (na przykład wiedzy technicznej) w rożnych grupach wiekowych.

Priorytet 2 Zewnętrzna i wewnętrzna dostępność regionu Morza Bałtyckiego

Drugi priorytet ma na celu poprawę zewnętrznej i wewnętrznej dostępności regionu Morza Bałtyckiego poprzez promowanie wspólnych rozwiązań transnarodowych w dziedzinie transportu i teleinformatyki, przezwyciężających wpływ barier funkcjonalnych zarówno w rozpowszechnianiu innowacji, jak i przepływie ruchu, a tym samym na zwiększeniu zrównoważonego wzrostu gospodarczego i spójności terytorialnej. Priorytet ten będzie faworyzować podejście z udziałem wielu zainteresowanych podmiotów przy rozwiązywaniu zidentyfikowanych problemów z perspektywy zrównoważonego wzrostu gospodarczego, spójności terytorialnej i lepszej komunikacji z ośrodkami miejskimi.

Kierunki wsparcia w ramach priorytetu 2

2.1. Promowanie działań w zakresie transportu i ICT zwiększających dostępność i zrownoważony wzrost społeczno-gospodarczy

opracowywanie i realizacja rozwiązań w celu poprawienia interoperacyjności w zakresie połączeń w relacji port-zaplecze oraz połączeń między sieciami transnarodowymi, krajowymi i regionalnymi (badanie najgorszych przypadków, zwracanie uwagi na dobre przykłady i tworzenie nowych),
planowanie i realizacja programów tworzenia Bałtyckich Autostrad Morskich jako przedłużeń i połączeń lądowych korytarzy transportowych,
plany działań optymalizujących połączenia lotnicze w BSR w kontekście zrównoważonego rozwoju, wzrostu gospodarczego i dostępności,
przygotowywanie inwestycji w dziedzinie transportu publicznego i podnoszenie jego jakości z myślą o poprawie połączeń obszarów znajdujących się w niekorzystnej sytuacji (na przykład obszarów odległych, obszarów o niskim i rzadkim zaludnieniu itd.),
promowanie, opracowywanie i testowanie w całym BSR modeli zrównoważonych alternatyw transportowych, włączając stosowanie biopaliw i poprawianie systemow transportu publicznego w bszarach miejskich,
przygotowywanie inwestycji zwiększających absorpcję rozwiązań w dziedzinie ICT w regionach peryferyjnych i wiejskich oraz przeciwdziałanie zjawisku cyfrowego podziału terytorialnego,
tworzenie, sprawdzanie i ocena oddziaływania na środowisko rozwiązań w dziedzinie transportu i ICT z uwzględnieniem niskiej gęstości zaludnienia na północy Regionu i zwiększonego zapotrzebowania na infrastrukturę i usługi transportowe na południu Regionu,
budowanie możliwości i harmonizacja polityki w dziedzinie transportu i ICT w różnych krajach przekładająca się na wszechstronną politykę rozwoju regionalnego, uzupełnianą działaniami edukacyjnymi,
tworzenie obejmujących cały BSR ustaleń instytucjonalnych dla zintegrowanej polityki i podejmowania decyzji w zakresie transportu, środowiska i zdrowia.

2.2. Działania pobudzające dalszą integrację w istniejących transnarodowych strefach rozwoju i tworzenie nowych (mających na celu lepsze wykorzystanie potencjału społeczno-gospodarczego sąsiadujących terytoriów)

opracowanie multimodalnych rozwiązań transportowych (ze szczególnym uwzględnieniem transportu morskiego, żeglugi śródlądowej i transportu kolejowego) mających na celu eliminowanie wąskich gardeł i uzupełnianie brakujących połączeń między transnarodowymi korytarzami transportowymi oraz umożliwiających przekształcanie ich w transnarodowe strefy rozwoju
opracowywanie rozwiązań zabezpieczających stabilizację stref rozwoju określonych i zbadanych w ramach programow Interreg II C i III B (wspólne programy rozwoju transnarodowego i strategie tematyczne, tworzenie zinstytucjonalizowanych struktur służących monitorowaniu i doradzaniu w dziedzinie inwestycji, opracowywanie produktów pod wspólną marką itp.)
opracowywanie, testowanie i rozpowszechnianie modeli i narzędzi służących do sprawnego zarządzania transnarodowymi strefami rozwoju.

Priorytet 3 Zarządzanie Morzem Bałtyckim jako wspólnym zasobem

Trzeci priorytet zakłada promowanie gospodarki związanej z morzem i zrównoważonej eksploatacji zasobów morskich poprzez stosowanie środków i podejmowanie działań międzysektorowych, jak również wspieranie zintegrowanego rozwoju obszarów nadmorskich i przybrzeżnych. Priorytet ten odnosi się do kwestii gospodarki morskiej i zasobów morskich, bezpieczeństwa na morzu oraz minimalizacji zagrożeń dla środowiska, planowania i zagospodarowania obszarów przybrzeżnych oraz zintegrowanego zagospodarowania strefy nadmorskiej. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na obszary śródlądowe i nadmorskie oraz zarządzanie zasobami w kontekście tendencji do zmiany klimatu i zmian demograficznych w regionie Morza Bałtyckiego.

Kierunki wsparcia w ramach priorytetu 3

3.1. Gospodarka wodna, ze szczególnym uwzględnieniem wyzwań powodowanych przez zwiększone działania gospodarcze i zmiany klimatyczne.

działania i strategie mające na celu poprawienie gospodarki wodnej w Morzu Bałtyckim i jego zlewisku (kampanie mające na celu zwiększenie świadomości publicznej w kwestii znaczenia ograniczenia ilości zanieczyszczeń pochodzących z lądu, jakości wody, zaopatrzenia w wodę i ochrony przed powodziami),
nowe technologie i rozwiązania w zakresie uzdatniania wody w oparciu o istniejące doświadczenia w BSR,
rozpoznanie słabych ogniw/wąskich gardeł w systemach uzdatniania wody wykorzystywanych obecnie w celu zwiększenia ich wydajności (na przykład zmniejszenie koncentracji fosforanów w istniejących systemach), a następnie konkretne inwestycje,
działania mające na celu zapobieganie trans granicznym zanieczyszczeniom, włączając promieniowanie jądrowe oraz promowanie środowiskowego zarządzania i standardów,
działania, plany działań, strategie i ramy prawne na rzecz osiągnięcia lepszej gospodarki wodnej w celu zminimalizowania wpływów zmiany klimatu,
działania i rozwiązania na rzecz lepszej ochrony cennych zasobów morskich (na przykład wspólne testowanie nowo stworzonych środków ochronnych).

3.2. Ekonomiczne gospodarowanie obszarami pełnomorskimi i zrównoważona eksploatacja zasobów morskich

strategie, działania i inwestycje w zakresie zrównoważonej eksploatacji zasobów morskich, włączając wprowadzenie najlepszych dostępnych technologii i praktyk, np. w dziedzinie zaawansowanych technologii w kulturze morskiej (akwakulturze), eksploatacji hydratów gazowych, przybrzeżnej energetyce wiatrowej, hodowli ryb, użytkowaniu biomasy, wykorzystywaniu potencjału turystyki podwodnej itd.,
działania zorientowane na opracowanie mapy wrażliwości przestrzeni Morza Bałtyckiego, których efektem ma być wizualizacja zbadanych potencjalnych zasobów morskich oraz wykrycie możliwych obszarów konfliktów.

3.3. Zwiększone bezpieczeństwo na morzu

zastosowanie strategii, narzędzi i metod w celu zminimalizowania zagrożeń dla środowiska wynikających zarówno z zagrożeń naturalnych, jak i z działań ludzkich (transport morski, transport rurociągami po dnie morza, turystyka, rybołówstwo itp.),
działania i inwestycje na rzecz poprawy gotowości i zdolności reagowania w razie wypadków lub wycieków na morzu (opracowanie planów awaryjnych, wyposażenie na statkach, harmonizacja ram prawnych, zasad, reguł i przepisów),
wspólne strategie i działania mające na celu zwiększenie niezawodności transportu morskiego na Morzu Bałtyckim (np. łamanie lodów, bezpieczniejszy transport niebezpiecznych ładunków).

3.4. Zintegrowany rozwój obszarów przybrzeżnych i nadmorskich

harmonizacja krajowych planów zagospodarowania dotyczących środowiska morskiego i wspólna ponadnarodowa realizacja ich odpowiednich elementów,
usprawnienie krajowych wysiłków w kierunku rozwoju standardów planowania dla obszarów przybrzeżnych,
opracowanie i realizacja zintegrowanego zagospodarowania stref nadmorskich w celu budowania kompetencji na poziomie regionalnym i krajowym,
przygotowanie scenariuszy, przyjęcie strategii i planów interwencji w zakresie łagodzenia wpływów zmiany klimatu na obszary nadmorskie.

Priorytet 4 Promowanie atrakcyjnych i konkurencyjnych miast i regionów

Czwarty priorytet odnosi się do zagadnień podejmowanych w ramach pozostałych priorytetów z bardziej syntetycznego i kompleksowego punktu widzenia poprzez badania sposobów wykorzystania polityki publicznej do zapewnienia większej konkurencyjności osiedli i ich sieci w regionie Morza Bałtyckiego w skali europejskiej. Zakres tematyczny tego priorytetu obejmuje: współpracę sieci miast, partnerstwa miejsko-wiejskie, rozwój struktury osadniczej w kontekście zmian demograficznych i migracji, kształtowanie środowiska naturalnego i kulturalnego jako czynników sprzyjających konkurencyjności regionu Morza Bałtyckiego oraz opracowywaniu i promowaniu bałtyckich walorów i produktów turystycznych.

Kierunki wsparcia w ramach priorytetu 4

4.1. Wzmacnianie rozwoju regionów metropolitalnych, miast i obszarów miejskich jako siły napędowej rozwoju gospodarczego

wspólne działania miast i regionów w celu poprawienia i realizacji odpowiednich programów i polityk na poziomie BSR, które zajmują się rozwojem gospodarczym (na przykład w zakresie polityki przedsiębiorczości i polityki dotyczącej MŚP, przyciągania bezpośrednich inwestycji zagranicznych, promowania gospodarki opartej na wiedzy, procesów decyzyjnych w przedsiębiorstwie, jakości środowiska biznesowego, wydajności pracy, ochrony środowiska miejskiego jako podstawy rozwoju, wzmacniania społeczeństwa obywatelskiego jako ważnego czynnika rozwoju, strategii dotyczących zatrudnienia itd.)
przygotowywanie inwestycji i wspólnych praktycznych rozwiązań w celu poprawienia świadczenia wysokiej jakości usług społeczno-gospodarczych na poziomie BSR (na przykład w sektorze usług zdrowotnych, transportu publicznego, usług edukacyjnych i usług w zakresie pośrednictwa pracy itd.)
realizacja planów działania w zakresie przekształceń gospodarczych obszarów w BSR z mniejszymi i rozrzuconymi strukturami osiedlenia – w ramach partnerstwa złożonego z władz regionalnych i krajowych oraz podmiotów z sektora prywatnego i społecznego
opracowywanie praktycznych rozwiązań na poziomie BSR w celu poprawienia stosunków gospodarczych pomiędzy metropoliami i małymi oraz średnimi miastami
tworzenie partnerstw miejsko-wiejskich rozwiązujących wspólne problemy rozwojowe (na przykład suburbanizacja, zwiększająca się ilość osób dojeżdżających do pracy z obszarów podmiejskich, wspólne oszczędzanie energii, gospodarowanie alternatywnymi i odnawialnymi źródłami energii, rozwiązania służące powiązaniu turystyki miejskiej i wiejskiej itd.) oraz wspólne budowanie możliwości.

4.2. Strategiczne wsparcie zintegrowanego rozwoju BSR oraz spójności społeczno-gospodarczej i terytorialnej

przygotowanie i realizacja wspólnych strategii adaptacyjnych dla obszarów wiejskich w celu ich konwersji (z naciskiem na struktury osadnicze) w celu utrzymania i zwiększenia możliwości znalezienia pracy,
przygotowywanie i realizacja międzysektorowych i terytorialnych strategii rozwoju na poziomie panbałtyckim w celu ukierunkowania transformacji społeczno-gospodarczej Regionu (np. budowanie świadomości marki Regionu Morza Bałtyckiego, przekształcanie struktur osadniczych na obszarach wiejskich, zalesianie, poprawa zrównoważonego użytkowania i zagospodarowania zasobów naturalnych i kulturalnych, rozwijanie sieci obszarów chronionych, zarządzanie transnarodowymi rynkami pracy, itd.),
przygotowywanie i realizacja wspólnych strategii w zakresie oszczędzania energii i czystszej produkcji,
przygotowywanie i realizacja strategii marketingowych i działań dotyczących atutów regionu Morza Bałtyckiego w biznesie i otoczeniu biznesu (infrastruktura, kultura, przyroda) włączając wnioski dotyczące koniecznych ulepszeń,
przygotowywanie i realizacja transnarodowych strategii, działań i modeli adaptacyjnych dotyczących zmian demograficznych i procesów migracyjnych,
przygotowanie i realizacja wspólnych strategii w zakresie społecznej, gospodarczej i środowiskowej rekultywacji zdegradowanych przez przemysł obszarów,
opracowywanie produktów turystycznych regionu Morza Bałtyckiego w oparciu o dziedzictwo kulturowe tego obszaru i jego walory przyrodnicze (np. planowanie i uruchamianie transnarodowych tras turystycznych, promocja ekoturystyki w BSR oraz turystyki w regionie itd.).

4.3. Wzmacnianie warunków społecznych i wpływów rozwoju miast i regionów (konieczna współpraca z partnerami z Rosji i Białorusi)

wspólne działania w zakresie zdrowia publicznego w celu przeciwdziałania chorobom zakaźnym i w celu zajęcia się społecznymi i gospodarczymi czynnikami powodującymi problemy zdrowotne,
wspólne działania w celu zwiększenia bezpieczeństwa i promowania pomocy ratunkowej w przypadku katastrof naturalnych,
wspólne działania mające na celu zapewnienie praktyk dobrego rządzenia w domenie publicznej i większe zaangażowanie podmiotów publicznych w transnarodowy rozwój terytorialny i realizację strategii międzysektorowych,
wspólne działania mające na celu przeciwdziałanie wyłączeniu społecznemu imigrantów, osób niepełnosprawnych i innych grup narażonych na segregację lub inne problemy społeczne.