rozmiar czcionki: A | A | A


 

ZAPRASZAMY NA STRONĘ WWW.PROW.DOLNYSLASK.PL



.:: Wstęp ::.

Lata 2007 - 2013 oznacza nową skalę działań na płaszczyźnie finansowej w UE, gdzie wsparcie dla obszarów wiejskich przewidziane zostało w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Jako wynik utworzenia EFRROW, połączono w jeden wspólny program funkcjonujące do tej pory instrumenty finansowe dla rozwoju obszarów wiejskich, realizowane obecnie w postaci dwóch programów – Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich i Sektorowym Programie Operacyjnym Rolnictwo SPO. W zakres działań programów rozwoju obszarów wiejskich, ujęta jednocześnie została dotychczasowa Inicjatywa Wspólnotowa Leader+, wymagająca odrębnych dokumentów programowych. W tym samym czasie oddzielono politykę rozwoju obszarów wiejskich od polityki spójności.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 jest kontynuacją działań przewidzianych do realizacji w ramach poprzedniego okresu budżetowego UE.

Dokładne zasady wsparcia określono w Rozporządzeniu Rady (WE) 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny EFRROW, zgodnie z którym, każdy kraj członkowski zobowiązany był opracować m.in. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.

PROW 2007 - 2013 w Polsce stanowi największe źródło wsparcia dostosowań przetwórstwa i marketingu produktów rolnych, na które z budżetu unijnego przewidziano kwotę ok. 13 mld euro. Głównym celem Programu jest poprawa sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych. Przewidywany wzrost konkurencyjności sektora rolno - spożywczego będzie opierał się na mechanizmach umożliwiających dywersyfikację działalności gospodarczej w kierunku pozyskania i stworzenia alternatywnych źródeł dochodów mieszkańców wsi. Jego zasięg obejmuje teren całego kraju i uwzględnia indywidualne cechy regionów poprzez możliwość dywersyfikacji kryteriów dostępu.

Ważną składową regionalizacji wdrażania działań PROW będzie także realizacja niektórych instrumentów przez jednostki samorządu terytorialnego (Urzędy Marszałkowskie) oraz realizowanie podejścia Leader poprzez lokalne grupy działania, w składzie których zasiądą również przedstawiciele regionów i społeczności lokalnych.

Środki finansowe przewidziane w Programie dla kraju na działania wdrażane przez Urzędy Marszałkowskie to kwota rzędu 3,2 mld euro do wykorzystania w całym okresie programowania, z czego aż prawie 200 mln euro na Dolny Śląsk.

Instrumenty PROW 2007 - 2013 podzielono na 4 osie priorytetowe, wśród których można wyszczególnić następujące działania wdrażane przez Urzędy Marszałkowskie: „Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa” (Oś 1), „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej” (OŚ 3), „Odnowa i rozwój wsi” (OŚ 3). Samorząd Województwa przyjmował będzie również wnioski o pomoc finansową w ramach działań osi 4 Leader: „Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju”, „Wdrażanie projektów współpracy”, „Funkcjonowanie Lokalnej Grupy Działania”.

 

.:: Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej::.

Działanie „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej” ma na celu poprawę podstawowych usług na obszarach wiejskich, obejmujących elementy infrastruktury technicznej co w efekcie przyczyni się do poprawy jakości życia i prowadzenia działalności gospodarczej. Działanie ma zmniejszyć barierę rozwoju obszarów wiejskich, o której stanowi brak podstawowych elementów infrastruktury technicznej, co jest szczególnym utrudnieniem występującym w najmniejszych miejscowościach.

Pomocy udziela się na realizacje projektów w zakresiegospodarki wodno - ściekowej w szczególności zaopatrzenia w wodę, odprowadzania i oczyszczania ścieków, w tym systemów kanalizacji sieciowej lub kanalizacji zagrodowej tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności wiatru, wody, energii geotermalnej, słońca, biogazu albo biomasy.

Zakres pomocy obejmuje koszty inwestycje, w szczególności: zakup materiałów i wykonanie prac budowlano - montażowych, zakup niezbędnego wyposażenia. Odbiorcą pomocy w tym działaniu jest gmina lub jednostka organizacyjna, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego. Pomoc może być przyznana na projekty realizowane w miejscowościach gmin: wiejskich, wiejsko - miejskich oraz miejskich. Inwestycje nie mogą być realizowane w miastach powyżej 5 tys. mieszkańców.

Pomoc przyznawana jest w formie zwrotu części kosztów kwalifikowalnych projektu. Maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej gminie, w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć:

- 4 mln zł na projekty w zakresie gospodarki wodno - ściekowej,

- 200 tys. zł na projekty w zakresie tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych,

- 3 mln zł na projekty w zakresie wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych.

Poziom pomocy z funduszu EFRROW wynosi 75% kosztów inwestycji wyszczególnionych na liście kosztów podlegających zwrotowi, tzw. kwalifikowalnych. Wymagany wkład krajowych środków publicznych, w pozostałej części 25% kosztów kwalifikowalnych projektu pochodzi ze środków własnych.

.:: Scalanie i melioracja ::.

Urzędy Marszałkowskie pełnią również rolę Instytucji Wdrażających dla działania w ramach osi 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego pn. Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowanie rolnictwa i leśnictwa ”, które wdrażane będzie w dwóch schematach: Schemat I: Scalanie gruntów, Schemat II: Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi.

Celem działania w Schemacie I jest: poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych poprzez wykonanie prac scaleniowych, wytyczenie i urządzenie funkcjonalnej sieci dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz dojazdów do zabudowań gospodarczych, wydzielenie bez procedury wywłaszczeniowej niezbędnych gruntów na cele infrastruktury technicznej i społecznej w ramach postępowania scaleniowego. Celem działania schematu drugiego jest: poprawa jakości gleb poprzez regulację stosunków wodnych, zwiększenie retencji wodnej, poprawa ochrony użytków rolnych przed powodziami.

W ramach Schematu I beneficjent są starostowie powiatów. Pomoc udzielana w ramach schematu służy poprawie struktury obszarowej poszczególnych gospodarstw rolnych oraz gruntów leśnych. W wyniku zmniejszania liczby działek ewidencyjnych uzyskuje się poprawę efektywności gospodarowania poprzez zmniejszenie kosztów transportu oraz ułatwienie mechanizacji upraw polowych, jednocześnie zapewniając każdej z poscaleniowych działek ewidencyjnych dostęp do urządzeń infrastruktury technicznej. W ramach projektu scalenia przeprowadza się prace w zakresie zagospodarowania poscaleniowego terenu, uwzględniające wymogi środowiska naturalnego. Prace te obejmują w szczególności zapewnienie niezbędnych dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych stanowiących własność gmin.

W ramach Schematu II Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi, pomoc udzielana w ramach schematu dotyczy realizacji projektów z zakresu melioracji wodnych, a także projektów związanych z kształtowaniem przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego koryta cieku naturalnego, pod warunkiem, że służą one regulacji stosunków wodnych w glebie, ułatwieniu jej uprawy oraz ochronie przeciwpowodziowej użytków rolnych, w tym w szczególności:

- budowa lub remont urządzeń melioracji wodnych służących do retencjonowania i regulacji poziomu wód, np. jazów, zastawek, zbiorników wodnych, stopni wodnych itp.,

- budowa lub remont systemów nawodnień grawitacyjnych,

- remont istniejących urządzeń melioracji wodnych w celu dostosowania ich do nawodnień grawitacyjnych,

- budowa lub remont urządzeń doprowadzających i odprowadzających wodę w ramach systemów urządzeń melioracji wodnych,

- projekty służące poprawie warunków korzystania z wód dla potrzeb rolnictwa,

- projekty z zakresu poprawy ochrony przeciwpowodziowej użytków rolnych.

.:: Odnowa i rozwój wsi ::.

Największym zainteresowaniem spośród działań realizowanych przez Samorządy Województw w ubiegłych latach a kontynuowanych obecnie, było działanie „Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”, obecne pod nazwą Odnowa i rozwój wsi . Celem działania jest zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Odbiorcą pomocy są aż cztery kategorie beneficjentów: osoba prawna - gmina, instytucja kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, kościół lub inny związek wyznaniowy, organizacja pozarządowa mająca status organizacji pożytku publicznego (w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie).

W zakresie działania znalazły się inwestycje w zakresie:

1)budowy, przebudowy, remontu lub wyposażenia obiektów pełniących funkcje publiczne, społeczno - kulturalne, rekreacyjne i sportowe, służących promocji obszarów wiejskich, w tym propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa historycznego, tradycji, sztuki oraz kultury,

2)kształtowania obszaru przestrzeni publicznej;

3)budowy remontu lub przebudowy infrastruktury związanej z rozwojem funkcji
turystycznych, sportowych lub społeczno - kulturalnych;

4)zakupu obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie, w tym budynków będących zabytkami, z przeznaczeniem na cele publiczne;

5)odnawiania, eksponowania lub konserwacji lokalnych pomników historycznych, budynków będących zabytkami lub miejsc pamięci;

6)kultywowania tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów.

Pomoc finansowa ma formę refundacji części kosztów kwalifikowalnych projektu, wysokość maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej miejscowości wynosi 500 000 zł w okresie realizacji Programu. Wielkość pomocy przyznanej na realizację jednego projektu nie może być niższa niż 25 000 zł. Poziom pomocy finansowej z EFRROW wynosi również maksymalnie 75% kosztów kwalifikowalnych projektu.

W kryteriach dostępu działania zapisano warunek, iż projekt musi być realizowany
w miejscowości należącej do każdego rodzaju gmin z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców. Projekt musi wpisywać się w zakres Planu Odnowy Miejscowości i nie może posiadać charakteru komercyjnego. W przypadku, gdy projekt realizowany będzie na nieruchomości nie należącej do beneficjenta, beneficjent musi posiadać prawo do dysponowania tą nieruchomością na cele określone w projekcie przez okres 7 lat po realizacji projektu. Organizacja pozarządowa musi działać w obszarze zbieżnym z celami działania „Odnowa i rozwój wsi" w szczególności na rzecz aktywizacji ludności, rozwoju oraz zachowania dziedzictwa kulturowego lub przyrodniczego. Projekt składany przez instytucję kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego został zaakceptowany przez tę jednostkę.

                                                                                  

 .:: Leader ::.

Ostatnim z działań realizowanych przez Samorządy Województw jest Leader . Od roku 1991 kiedy pierwszy raz zastosowano podejście Leader, stało się ono sprawdzoną i znaną metodą pobudzania aktywności lokalnych społeczności oraz ich zaangażowanie w poszukiwanie i wykorzystanie drzemiącego w obszarach wiejskich potencjału. Inicjatywa Leader ewoluowała i była doskonalona, przez co docierała do coraz szerszego grona społeczności mieszkańców wsi, dzięki czemu mogła spełniać coraz więcej potrzeb i oczekiwań.

W swoich niezmiennych założeniach Leader zbudowany jest na oddolnej inicjatywie partnerskiej oraz innowacyjnym podejściu do rozwoju obszarów wiejskich, gdzie obecne duże nadzieje położone są w zachęcaniu do współpracy sektora prywatnego i publicznego.

Celem osi czwartej Leader jest przede wszystkim budowa kapitału społecznego poprzez aktywizację mieszkańców oraz stymulowanie powstawania nowych miejsc pracy. Zamierzenia te realizowane są przez tzw. lokalne grupy działania (LGD), czyli podmioty (stowarzyszenia) w skład których wchodzą przedstawiciele władz lokalnych, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców, które wprowadzającymi w życie projekty korzystne z punktu widzenia rozwoju obszarów wiejskich, najczęściej na obszarze kilku gmin.

Najważniejszym zadaniem LGD inicjującym zawiązanie grupy, jest opracowanie lokalnej strategii rozwoju (LSR), na podstawie której wdrażane będą projekty łączące zasoby ludzkie, naturalne, kulturowe, historyczne, itp., wiedzę i umiejętności przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego. LGD wybiera projekty, które przyczynią się do realizacji wspólnie opracowanej strategii rozwoju. W ramach podejścia Leader możliwe będzie również finansowanie działalności lokalnej grupy, w tym realizowane przez nią projekty współpracy. Program Leader ma również na celu w dłuższej perspektywie przyczynić się do osiągnięcia założeń osi trzeciej PROW.

Autor:
Sebastian Kowalski-Paszko
zastępca dyrektora Departamentu Mienia Wojewódzkiego i Rolnictwa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego. Opublikowano w miesięczniku "Przetargi Publiczne", nr 6(31), czerwiec 2008, s. 58-61.