Nasz młyn papierniczy w Dusznikach-Zdroju coraz bliżej wpisu na listę UNESCO

O wpisanie dusznickiego zabytku na tę listę wnioskowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jest to równoznaczne z oficjalnym ogłoszeniem kandydatury młyna i rozpoczęciem kolejnego etapu w staraniach o zaliczenie obiektu do najcenniejszych dóbr kultury w skali świata. Dla samego młyna i Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju, które sprawuje nad nim pieczę, oznacza to fazę intensywnych przygotowań i serię bardzo drobiazgowych kontroli obiektu.

- Teraz przed nami kolejne zadania. Musimy zintensyfikować badania historii papiernictwa, nie tylko na obszarze Polski, ale również na świecie. Pozwoli to naszej placówce przekształcić się w międzynarodowy ośrodek gromadzenia i upowszechniania wiedzy o dziejach papiernictwa. Wyniki badań wykorzystamy do opracowania wniosku o wpis papierni na listę UNESCO, w którym nasz obiekt oraz inne europejskie młyny papiernicze zostaną dokładnie scharakteryzowane. Innym niezwykle istotnym zadaniem będzie modernizacja ekspozycji muzealnych pod kątem obsługi znacznie większej liczby zwiedzających niż obecnie. Niezbędne jest również stworzenie odpowiedniej infrastruktury turystycznej w obrębie papierni - m.in. centrum obsługi turystów, punktów gastronomicznych, miejsc parkingowych. Wpis na listę UNESCO wiąże się z kilkukrotnym zwiększeniem liczby zwiedzających. Musimy się na to dobrze przygotować – mówi Maciej Szymczyk, dyrektor Muzeum Papiernictwa. 

Papier przez wieki był produktem luksusowym, dlatego właściciele dusznickiego młyna należeli do ludzi niezwykle majętnych. Swą fortuną potrafili się dzielić: często byli proszeni na chrzestnych lub świadków na weselach. Rekordzistką była rządząca papiernią w latach 1779-1802 Antonia Józefa Ossendorf, która do chrztu trzymała ponad 120 dzieci.

Do dziś pozostało ich największe dzieło – najpiękniejszy młyn na świecie, gdyż wiele środków przeznaczyli na jego rozbudowę i upiększanie. Papiernia została wzniesiona w formie dworu szlacheckiego, elewację ozdobiono w czasach wspomnianej Antonii Józefy Ossendorf rozetami i półrozetami oraz pilastrami. Wewnątrz młyna dwa pomieszczenia udekorowano polichromiami z motywami roślinnymi i scenami rodzajowymi. Jedna ze scen nawiązuje do biblijnej historii kuszenia Józefa przez żonę Putyfara; to aluzja do właściciela papierni z lat 1772-1779 Józefa Ossendorfa, który podobnie jak biblijny Józef miał być człowiekiem uczciwym i nie uległym na pokusy.

Młyn papierniczy w Dusznikach-Zdroju dziś zaliczany jest do najpiękniejszych budowli przemysłowych na świecie. Właśnie ta cecha jest wykorzystywana przy określaniu wartości obiektu, wyróżniającej go od innych zachowanych do dziś zabytków techniki.

- To prawdziwy, szesnastowieczny pomnik historii, w którym Muzeum uruchomiono w 1968 roku. Uzyskanie wpisu na listę UNESCO będzie miało znaczenie dla jego rozwoju i prestiżu. Na Liście znajdują się już trzy dolnośląskie obiekty: Hala Stulecia we Wrocławiu, Kościół Pokoju w Jaworze oraz Kościół Pokoju w Świdnicy. Wierzę w to, że cały ten długi proces zakończy się dla nas sukcesem, bo muzeum jest wyjątkową wizytówką Dolnego Śląska i w pełni zasługuje na tytuł światowego dziedzictwa kultury – mówi Czary Przybylski, marszałek województwa.


Do dziś w Europie pozostało ok. 30 historycznych młynów papierniczych. Koncepcja, którą opracowało Muzeum Papiernictwa, przewiduje wpisanie na listę UNESCO pod jedną pozycją kilku najcenniejszych historycznych papierni. Oprócz młyna w Dusznikach, który uznawany jest za najbardziej interesujący, pod uwagę brane są jeszcze papiernie z Czech (Velke Losiny), Niemiec (Homburg) i Francji (Ambert). Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju jest liderem całej grupy.

Listę informacyjną (Tentative List) tworzą obiekty, które państwo zamierza zaproponować do wpisu na właściwą Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Dusznicki młyn papierniczy jest szóstym obiektem z Polski, który obecnie znajduje się na Liście informacyjnej. Oprócz niego są tam także: Modernistyczne Śródmieście Gdyni (2019), Bukowe lasy o charakterze pierwotnym w Bieszczadzkim Parku Narodowym (2019), Gdańsk – miasto wolności i pamięci (2005), Kanał Augustowski (2006) oraz Pienińska dolina Dunajca (2006).