Wykorzystanie nowoczesnych technologii przez osoby z niepełnosprawnościami

Prawdopodobnie każda osoba z niepełnosprawnością korzysta dziś z nowoczesnych rozwiązań techniki. Zbędne stały się wizyty w banku czy placówce pocztowej. Większość spraw załatwimy przez komputer lub smartfon wykorzystując sieć internetową. Dzięki temu skracamy drogę do wielu instytucji oszczędzając czas, który możemy przeznaczyć chociażby na rozrywkę, a jakże, także bez wychodzenia z pokoju. Wpływa to na poprawę jakości naszego życia. Z drugiej strony, niesie także zagrożenie zanikania tradycyjnych społecznych kontaktów, ale to już kwestia na inne rozważania.

Ułatwienia technologiczne wykorzystywane przez osoby z niepełnosprawnością to tak bardzo obszerne zagadnienie, że trudno sobie wyobrazić skończoną listę rozwiązań, które pomagają w rekompensacie rozmaitych dysfunkcji. W tym artykule zaprezentowane jest spojrzenie na wykorzystanie nowoczesnych technologii w czasie zagrożenia epidemicznego z perspektywy samorządu województwa oraz organizacji pozarządowej jaką jest Stowarzyszenie Klub Kibiców Niepełnosprawnych. Oto kilka działań, które zostały zrealizowane w roku 2020  z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.

V Dolnośląski Konwent Regionalny Osób z Niepełnosprawnościami

Organizowane od 5 lat konwenty osób z niepełnosprawnościami służą wymianie poglądów dotyczących sytuacji środowiska. Przed rokiem 2020 zawsze odbywały się w trybie stacjonarnym. Sytuacja epidemiczna wymusiła zmianę tej koncepcji. Fundacja Eudajmonia, główny organizator konwentu zmuszona była do zorganizowania wydarzenia w formule zdalnej (on-line). Osoby i organizacje zaangażowane w projektowanie tego spotkania z obawą podchodziły do braku bezpośredniego kontaktu uczestników z panelistami. Szybko jednak pojawiło się przypuszczenie, że zdalna formuła konwentu zdecydowanie zwiększy zasięg, przez co będą mogli skorzystać z niego i dołączyć wszyscy, którzy z jakichkolwiek powodów mogliby nie mieć możliwości dotarcia do Wrocławia. Okazało się ponadto, że znacząco zmniejszyły się koszty organizacji tego wydarzenia.

Fundacja Rozwoju Kultury “Fototony” była odpowiedzialna za techniczną stronę konwentu. Pracownicy organizacji zadbali, aby jakość połączeń na platformie ZOOM nie zakłóciła przebiegu wydarzenia. Ich rolą było także sprawne zarządzanie ekranem oraz przesłanie strumienia obrazu i dźwięku na profil facebookowy konwentu. Odbiorcy nie musieli więc się logować do platformy ZOOM.  Dzięki takiej formie dystrybucji wydarzenia, mógł w nim uczestniczyć w zasadzie każdy, kto dysponował telefonem lub komputerem. Transmisja live na otwartym i łatwo dostępnym profilu społecznościowym pozwoliła na komfortowy odbiór przez osoby z różnorakimi niepełnosprawnościami. Nie zabrakło tłumaczenia na polski język migowy, aby sprostać oczekiwaniom i potrzebom osób głuchych. Także uczestnicy z dysfunkcjami wzroku byli zadowoleni z ze sposobu transmisji. Andrey Sergeevich Tikhonov umieścił pod filmem następujący komentarz: “Serdecznie dziękuję za organizację wydarzenia. Bardzo dobrze, że istniała możliwość oglądania na Facebooku. Dziś chciałem uczestniczyć w Podlaskim Konwencie. Ale się nie udało, bo nie dogadałem się technicznie z ZOOM. Dla osoby niewidomej Facebook jest bardziej dostępną platformą. Można oglądać, pisać komentarze, a także je czytać.”
3,7 tysiąca wyświetleń na dzień 2 listopada 2020 roku zostało bardzo pozytywnie odebrane zarówno przez głównego organizatora, Fundację Eudajmonia, jak i Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, który przekazał środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na organizację tegorocznego konwentu. Czy to oznacza, że otwierają się nowe techniczne możliwości tego typu debat? Wydaje się, iż okres epidemii pozostawi po sobie trwały ślad w obszarze dostępu do transmisji konferencji czy warsztatów. Wiele z obecnie stosowanych rozwiązań będzie mogło pozostać na dłużej. Nic przecież nie stoi na przeszkodzie, aby w przyszłym roku zorganizować konwent stacjonarnie, ale sygnał wideo i audio udostępnić wszystkim chcącym uczestniczyć w tym wydarzeniu.

Audiodeskrypcja sportowa

Specjalistyczny komentarz służący opisowi wydarzeń sportowych dedykowany osobom z niepełnosprawnościami wzrokowymi pojawił się w Polsce około dekadę temu.  Mistrzostwa Europy w piłce nożnej odbywające się w Polsce i na Ukrainie w 2012 roku wymusiły wdrożenie na stadionach specjalistycznego sprawozdania. Wszystko po to, aby niewidomy kibic mógł "oglądać" mecz i rozumiał, co dzieje się zarówno na murawie, jak i trybunach. Najważniejsze jednak, że usługa ta nie zniknęła ze stadionów tuż po zakończeniu turnieju. Przykładowo w stolicy Dolnego Śląska audiodeskrypcja jest realizowana nieustannie podczas każdego meczu Śląska Wrocław na częstotliwości 97,0. Warto pdkreślić, że finansowanie tej usługi wziął na siebie klub - Śląsk Wrocław. Zarząd szybko zrozumiał, że to przecież WKS jest organizatorem imprezy masowej, więc powinien zadbać o klientów ze szczególnymi potrzebami. Dodatkowym ułatwieniem w odbiorze dla osób niewidomych jest wprowadzenie tego sprawozdania na kanał YouTube „WKS Śląsk Wrocław”. Oznacza to, że nie trzeba być na stadionie, aby móc komfortowo wysłuchać głosu komentatorów. Średni zasięg internetowej transmisji to około 15 000 wyświetleń. Z badań wynika, że sprawozdaniem zainteresowani są nie tylko kibice z dysfunkcjami wzroku, ale także wiele innych osób chcących śledzić wydarzenie.

W 2016 roku powstała Federacja Kibiców Niepełnosprawnych skupiająca kilkanaście organizacji zrzeszających kibiców z niepełnosprawnościami. Od początku Federacja blisko współpracuje z Polskim Związkiem Piłki Nożnej, m.in. w celu zwiększenia dostępności meczów reprezentacji Polski dla osób o szczególnych potrzebach. Rok po rozpoczęciu partnerstwa PZPN zwiększył pulę biletów dla osób z niepełnosprawnościami, rozszerzając ją poza grono osób z dysfunkcjami ruchu poruszających się na wózku inwalidzkim. Wprowadzono bilety Easy Access, co sprawiło, że od trzech lat także osoby z innymi dysfunkcjami mogą w preferencyjnych cenach zakupić bilet. Dziś do dyspozycji na każdy mecz reprezentacji Polski rozgrywany na terenie naszego kraju jest w dystrybucji około 400 biletów dla osób z niepełnosprawnościami i opiekunów. Rozszerzenie tej oferty wiązało się także ze stałym wprowadzeniem usługi audiodeskrypcji na mecze reprezentacji. Śladem Śląska Wrocław także Polski Związek Piłki Nożnej szybko podjął decyzję o finansowaniu tej usługi, którą od początku realizuje wrocławska Fundacja Katarynka. Jesienią 2020 roku sprawozdanie zostało także wprowadzone na profil YouTube "Łączy nas piłka”, co w sytuacji epidemicznej było ratunkiem dla wielu osób z dysfunkcjami wzroku, które nie mogły odwiedzić stadionów. Komentarz audiodeskrypcyjny z meczu Polska - Włochy rozegranego 11 października na stadionie w Gdańsku miał 16 671 wyświetleń (stan na 02. 11.2020).

Audiodeskrypcja to usługa wspierająca odbiór wydarzenia osobom z dysfunkcjami wzroku. Coraz częściej pojawiają się jednak głosy, że także wielu kibiców chcących ułatwić sobie odbiór meczu chętnie korzysta z tego sprawozdania. Tym bardziej, jeśli sygnał dostępny jest zarówno na falach radiowych, jak i w internecie, co znacznie poszerza jego zasięgi. Wypada  wspomnieć, że audiodeskrypcji nie stosuje się tylko przy wydarzeniach sportowych, ale także kulturalnych. Coraz częściej można zaobserwować usługę specjalistycznego komentarza podczas innych wydarzeń.

Joga przez internet? Dlaczego nie!

Stan epidemii zagraża płynności dystrybucji środków przeznaczonych na działania organizacji pozarządowych. W niepewnych czasach trudno bowiem o zaplanowanie projektów. Obostrzenia sanitarne skutecznie zakłóciły realizację wielu cennych inicjatyw. Jednak i na tę sytuację trzeci sektor znalazł wraz z samorządami znaleźli receptę.  Do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego złożone zostały oferty zawierające propozycję niesztampowych często działań, które były dostosowane do obowiązujących przepisów i obostrzeń. Wiele z nich zakładało wykorzystanie nowych technologii i zdalną formę aktywizacji z wykorzystaniem komputera lub telefonu.

Przykładem takiego typu projektu jest zadanie pt. „Joga dla każdego”, którego realizacji podjął się Dolnośląski Instytut Doradczy. Celem jest organizacja cyklu szkoleń dla osób z uszkodzeniami wzroku, słuchu, mowy, z autyzmem oraz niepełnosprawnością intelektualną aktywizujących społecznie te osoby. Ma służyć wyrównywaniu szans osób z niepełnosprawnościami, w tym przypadku ułatwić dostęp do opracowanych i dostosowanych ćwiczeń jogi. Zadanie przyjęło formę zajęć on-line. Uczestnikom warsztatów przekazane zostały filmy z ćwiczeniami, zawierające tłumaczenie na język migowy oraz specjalny komentarz. Po zakończeniu projektu filmy umieszczone zostaną na kanale YouTube organizacji realizującej zadanie. Cały warsztat składa się z 24 filmów (po ok. 40 minut każdy). Wnioskodawca szacuje, że kurs zakłada około 3 miesiące regularnych ćwiczeń.
Wymienione wyżej przedsięwzięcia to dosłownie promilowy skrawek wydarzeń wykorzystujących nowoczesne technologie, z których korzystają osoby z niepełnosprawnościami. Sprzęt ortopedyczny, taki jak wózki elektryczne, przystawki, napędy, itp., pozwala dziś osobom zależnym na samodzielne poruszanie się. W domach osób z niepełnosprawnościami coraz częściej pojawiają się podnośniki i zaprojektowane meble, zwiększające nie tylko poziom życia, ale także umożliwiające podniesienie stopnia samodzielności. Z kolei komputery, telefony czy tablety wykorzystujące do transmisji danych sieć internetową, wi-fi czy bluetooth pozwalają na błyskawiczne zdobywanie informacji, szybkie nawiązanie kontaktu i możliwość załatwienia bardzo wielu spraw bez konieczności wychodzenia z domu. Autor niniejszego tekstu jest porażony czterokończynowo (tetraplegia). Do jego napisania używał syntezatora mowy przelewającego zapis myśli na ekran komputera. To także przykład wykorzystania nowoczesnych rozwiązań ułatwiających, w tym przypadku, pracę i komunikację. Wszystko wskazuje na to, że tempo rozwoju technologii zostanie utrzymane. Co więc czeka nasze środowisko za przykładowo za 10 lat? To już można sobie tylko wyobrazić!


Paweł Parus
Pełnomocnik Marszałka ds. Osób z Niepełnosprawnościami